Anggah Ungguhing Basa Bali

Manut Bapak I.B Udara Naryana anggah – ungguhing basa Bali punika kakepah dados petang soroh inggih punika : basa kasar, basa andap, basa madia lan basa alus.

1. Basa kasar inggih punika basa baline sane rasa basan nyane kaon. Basa kasar dados kepah dados kalih:
   1. Basa kasar pisan inggih punika basa Baline sane rasa basan ipun yukti – yukti kaon. Kaanggen rikala marebat utawi mamisuh. Conto: bangsat, keleng muah sane lianan.
   2. Basa kasar jabag inggih punika basa Baline sane rasa basan ipun biasa nanging yening kaanggen mabebaosan ring sang sane patut kasinggihang iwang antuka nganggen. Conto: Tu Aji pidan teka?
2. Basa andap inggih punika basa Baline sane rasa basan ipun nenten kasar utawi nenten alus. Basa andap puniki kaanggen mabebaosan olih anake sane linggih nyane pateh minakadi Tri Wangsa ring Tri Wangsa, Wangsa Jaba ring Wangsa Jaba, sesamaning pejabat lan pegawai; olih anake sane yusan nyane pateh minakadi I meme teken I bapa, sesamaning murid sajeroning akelas lan sane lianan; olih anake sane linggih nyane singgihang mabaos sareng anake sane linggih nyane sorang, sane singgihang ketah nganggen basa andap minakadi patih ring panyeroan(panjak), guru ring murid, tri wangsa ring wangsa jaba tur sane lianan.
3. Basa madia inggih punika basa Baline sane sakadi basa alus nanging rasa basan ipun madia sawireh ketah nganggen kruna – kruna madia, minakadi : tiang (kruna madia) dados icing (kruna andap) lan titiang (kruna alus).
4. Basa alus inggih punika basa baline sane rasan ipun alus kaanggen mabaos olih anake sane linggih nyane sorang ring anake sane linggih nyane singgihang. Basa alus kepah dados tigang soroh inggih punika:
   1. Basa alus singgih inggih punika basa alus sane kaanggen nyinggihang sang sane patut kasinggihang rikala mabebaosan lan nyinggihang anake sane kabaosang yadiastun tan wenten ring ajeng sane mabebaosan.
   2. Basa alus mider inggih punika basa alus sane dados kaanggen nyinggihang miwah ngesorang. Basa alus puniki pacing akeh ngangge kruna – kruna alus mider inggih punika kruna – kruna sane madue wangun wantah kalih, minakadi pipis-jinah, teka-rauh miwah sane lianan.

Basa alus sor inggih punika basa alus sane kaanggen ngasorang raga utawi ngasorang anake tiosan duaning linggih nyane patut kasorang.

Categories: Bahasa Bali